de hele samenleving
Valorisatie is een kerntaak van Amsterdam UMC, net als zorg, onderzoek, en onderwijs en opleiden. Maar maatschappelijke impact maken, hoe doe je dat? Hoe kun je als onderzoeker of zorgverlener het verschil maken voor een grote groep mensen? En wie kan daarbij helpen?
Tekst: Jasper Enklaar • Foto: Marieke de Lorijn
iane Schöller is impact developer. Sinds ruim twee jaar ondersteunt ze de onderzoekers van Amsterdam Public Health (APH) om met kennis en vindingen maatschappelijke impact te maken. “Twee jaar is nog maar kort”, vertelt ze, “want innovaties van idee tot uitvoering brengen kost vaak jaren, zeker in de zorg. Maar er zijn veel zaken waar we echt een bijdrage aan kunnen leveren en waar we waarde aan kunnen toevoegen.” Bijvoorbeeld in de samenwerking van de afdeling Public & Occupational Health met een van de grootste arbodiensten van Nederland. “Die arbodienst heeft een enorme hoeveelheid data en kennis over de praktijk, wij hebben de wetenschappelijke kennis”, vertelt Schöller. “Samen zetten we nu onderzoeken op aan de hand van vragen uit de praktijk, in een academische werkplaats. Een van die vragen is bijvoorbeeld hoe verzuimbegeleiding het beste kan worden ingezet, met welke timing en door welke professional.”
Voor de samenwerking met deze arbodienst boog ze zich over de zakelijke afspraken. Ze stelde een convenant op met een omschrijving van taken en verantwoordelijkheden van beide partijen, en afspraken over de governancestructuur, intellectueel eigendom en financiën.
Vanaf de start
Om haar werk als impact developer zo goed mogelijk te kunnen doen, is ze het liefst al vanaf de startfase betrokken bij de ontwikkeling van ideeën. “Dan kan ik in een vroeg stadium meedenken over de waarde van de kennis en over welke stakeholders je kunt betrekken, en gaan praten met partijen die eventueel geïnteresseerd kunnen zijn.”
Die benadering lijkt succesvol, want in de relatief korte tijd dat Schöller als impact developer aan APH is verbonden, hebben al rond de 130 onderzoekers hun weg naar haar weten te vinden. Die komen uit uiteenlopende disciplines: sociale geneeskunde, huisartsgeneeskunde, psychiatrie, medische psychologie. “Ik werk aan projecten met verschillende onderwerpen. Dat gaat van mentale gezondheid tot interventies voor kinderen met obesitas, en er zijn ook academische werkplaatsen bij op het gebied van arbeidsgeneeskunde.”
Marktonderzoek
Zo heeft de afdeling Huisartsgeneeskunde een methode ontwikkeld om vanuit data in huisartsinformatiesystemen praktijken met elkaar te vergelijken, een zogenaamde ‘spiegelaarsmethodiek’. “Daarmee kun je zien hoe de ene praktijk ten opzichte van de andere praktijk bepaalde behandelingen toepast”, zegt Schöller. De vraag aan haar was hoe dat verder gefinancierd kon worden. Samen met een projectmanager deed zij marktonderzoek om duidelijker te krijgen wat de toegevoegde waarde was van de methode voor de huisartsen en om de financieringsmogelijkheden te verkennen. “Gebleken is dat je met deze methodiek je eigen professioneel handelen kunt vergelijken en bespreken met collega-huisartsen. Dat levert inzichten op die tot gedragsverandering kunnen leiden en de kwaliteit van zorg kunnen verbeteren. De financiering voor de komende drie jaar is geregeld, dat is een mooi resultaat. We hebben gekeken of we kunnen opschalen naar andere regio’s, maar op dit moment hebben we onze handen vol aan de implementatie in de regio.”
Op verschillende manieren creëert Amsterdam UMC, als toonaangevende kennisinstelling, maatschappelijke meerwaarde. In een eerder interview in JANUS (2024-04) vertellen hoogleraren Arjen Brussaard en Tessa Roseboom over deze wettelijke opdracht en hoe zij die vanuit de Amsterdam Valorisation Board vormgeven. Teams van business developers, impact developers, juristen en financieel deskundigen ondersteunen onderzoekers en clinici van de verschillende onderzoeksinstituten van Amsterdam UMC op de route van vinding naar samenleving.
Preventie van vroeggeboorte
in Amsterdam Zuidoost
Amsterdam UMC speelt als academisch centrum een internationale rol. Tegelijk is het ook een ziekenhuis dat zorgt voor zijn naaste buren. Bijvoorbeeld in Amsterdam Zuidoost, met het Henna Playfair project.
Lucienne Read
n de Bijlmer is het percentage vroeggeboorten bovengemiddeld: 9 procent tegenover 4 tot 5 procent in Amsterdam-Zuid, hemelsbreed slechts een paar kilometer verderop. “De impact van een vroeggeboorte op het gezin, op de financiën, op de sociale situatie en op alles wat daarna volgt is enorm”, vertelt Lucienne Read, klinisch verloskundige op locatie AMC. “De kans op complicaties tijdens en na de bevalling is groter en prematuur geboren kinderen krijgen later vaker problemen met hun gezondheid en ontwikkeling. Helaas treft het vaak mensen die al in een kwetsbare situatie zitten.” Daar had Henna Playfair, verloskundige met een jarenlange praktijk in de Bijlmer, al oog voor. Samen met gynaecoloog en hoogleraar Verloskunde Martijn Oudijk van Amsterdam UMC begon zij het project ‘Preventie vroeggeboorte Amsterdam Zuidoost’. Na het overlijden van Henna Playfair in 2023 hebben Oudijk en Read het project voortgezet en omgedoopt tot het Henna Playfair project.
“Wij geven zwangere vrouwen in de Bijlmer gratis voedingssupplementen”, vertelt Read. “Die supplementen, zoals omega-3 visolie, beperken het risico op vroeggeboorte. We verstrekken ook gratis multivitaminen, geven adviezen voor een gezonde leefstijl en bieden de mogelijkheid gratis te sporten bij OWN Ladies Gym. Op deze manier hopen wij het aantal vroeggeboorten te reduceren.”
De sportschool is een groot succes en heeft volle klassen, vertelt Read. “Er zijn zoveel vrouwen die meedoen met dit project, daar ben ik supertrots op! Ik ga een paar keer in de week meesporten en met deze vrouwen in gesprek. Je ziet nu dat vrouwen na de bevalling ook meer gaan sporten. Dat én de informatie die ze krijgen, dat is bij elkaar zo goed voor de gezondheidsbevordering.”
Eigen wijk
Het project loopt nu anderhalf jaar. Onderzoek in andere landen wijst op een positief effect van het geven van omega-3 en multivitaminen. Hier is het nog net te vroeg om de resultaten te kunnen evalueren. Daarvoor moet het project minstens drie jaar duren. “We zijn hard op zoek naar subsidies, want helaas is de grootste financier gestopt. Dus we zijn in gesprek met de gemeente, we zoeken samenwerking met verloskundigenpraktijken en we schrijven bedrijven in Zuidoost aan, want het is maatschappelijk gezien echt een belangrijk project.”
Deze zomer stonden Read en haar collega’s van de afdeling Gynaecologie en verloskunde op het Kwaku Festival. “Het is belangrijk dat bij de mensen in de wijk het bewustzijn toeneemt dat je een grotere kans hebt op een vroeggeboorte als je in Amsterdam Zuidoost woont. Die vroeggeboorten willen wij voorkomen. Daarom zijn we de straat opgegaan. Zo kunnen wij vanuit Amsterdam UMC de mensen in onze eigen wijk helpen.” •
Bekijk hier de video van het Henna
Playfair project op het Kwaku Festival.
Valorisatie Awards: and the winner is…
Foto: Lars de Nijs
Wetenschappers, onderzoekers, artsen, verpleegkundigen en andere medewerkers van Amsterdam UMC verdrongen zich op 18 september op de Valorisatiemarkt op locatie AMC. Daar werden tal van inspirerende voorbeelden gepresenteerd: van fundamentele wetenschap tot praktische oplossingen voor onderwijs en opleiden. De markt was onderdeel van de eerste editie van het Valorisatiefestival van Amsterdam UMC. Tijdens het festival werden de drie winnaars van de Valorisatie Awards bekendgemaakt.
1 Snelle triage bij beroerte
Na een herseninfarct moeten patiënten zo snel mogelijk de juiste behandeling krijgen om verdere hersenschade te voorkomen. “Elke minuut telt bij een beroerte”, vertelt technisch geneeskundige Wouter Potters, CEO van TrianecT. “Als de diagnose al in de ambulance duidelijk is, kan de patiënt direct naar het juiste ziekenhuis worden gebracht.”
Samen met hoogleraar en neuroloog Jonathan Coutinho en hoogleraar Radiologie Henk Marquering ontwikkelde en testte hij de StrokePointer, een ‘slimme badmuts’ met elektroden waarmee in de ambulance de hersenactiviteit kan worden gemeten. Het apparaat wordt nu met het spin-off bedrijf TrianecT doorontwikkeld om op de markt te brengen. Onlangs zijn twee externe financiers ingestapt voor 1,35 miljoen euro.
Meer informatie: trianect.com
2 Menselijke zenuwcellen om nieuwe medicijnen te testen
De ontwikkeling van medicijnen voor hersenaandoeningen kost vaak jaren. Neurospector versnelt dit proces met innovatieve humane ziektemodellen. Claudia Persoon, onderzoeker en hoofd van Neurospector: “Ongeveer vijftien jaar geleden is de techniek ontwikkeld om zenuwcellen te kweken uit stamcellen van patiënten met neurologische aandoeningen. Deze cellen representeren de ziekte zo goed dat je er medicijnen op kunt testen, zonder dat je proefdieren nodig hebt. We hebben al negen medicijnen getest met deze methode.”
Neurospector richt zich op neurologische, psychiatrische en neurodegeneratieve aandoeningen. “Onze missie is om de ontwikkeling van nieuwe behandelingen te versnellen”, zegt Persoon, “en zo de kwaliteit van leven van miljoenen mensen wereldwijd te verbeteren.”
Meer informatie: neurospector.com
3 Spreekuur vrouwspecifieke klachten
Meer aandacht voor vrouwspecifieke klachten van medewerksters kan bijdragen aan meer vitaliteit en minder verzuim. In Amsterdam UMC leidde deze gedachte tot het spreekuur Vrouwspecifieke aandoeningen, een initiatief van gynaecoloog en hoogleraar Judith Huirne. Zij zet zich op allerlei manieren in voor de verbetering van de gezondheid van vrouwen.
Het spreekuur voorziet in een grote behoefte, vertelt gynaecoloog Felicia Yarde. “De eerste zes maanden kregen we al zo’n 500 aanmeldingen. Het spreekuur is laagdrempelig en kost niets.” Het spreekuur draagt bij aan het doorbreken van het taboe; vrouwen voelen zich gehoord en durven nu wél de stap naar de arts te zetten.
Klik hier voor een video over het spreekuur.
de hele samenleving
Valorisatie is een kerntaak van Amsterdam UMC, net als zorg, onderzoek, en onderwijs en opleiden. Maar maatschappelijke impact maken, hoe doe je dat? Hoe kun je als onderzoeker of zorgverlener het verschil maken voor een grote groep mensen? En wie kan daarbij helpen?
Tekst: Jasper Enklaar • Foto: Marieke de Lorijn
Wetenschappers, onderzoekers, artsen, verpleegkundigen en andere medewerkers van Amsterdam UMC verdrongen zich op 18 september op de Valorisatiemarkt op locatie AMC. Daar werden tal van inspirerende voorbeelden gepresenteerd: van fundamentele wetenschap tot praktische oplossingen voor onderwijs en opleiden. De markt was onderdeel van de eerste editie van het Valorisatiefestival van Amsterdam UMC. Tijdens het festival werden de drie winnaars van de Valorisatie Awards bekendgemaakt.
1 Snelle triage bij beroerte
Na een herseninfarct moeten patiënten zo snel mogelijk de juiste behandeling krijgen om verdere hersenschade te voorkomen. “Elke minuut telt bij een beroerte”, vertelt technisch geneeskundige Wouter Potters, CEO van TrianecT. “Als de diagnose al in de ambulance duidelijk is, kan de patiënt direct naar het juiste ziekenhuis worden gebracht.”
Samen met hoogleraar en neuroloog Jonathan Coutinho en hoogleraar Radiologie Henk Marquering ontwikkelde en testte hij de StrokePointer, een ‘slimme badmuts’ met elektroden waarmee in de ambulance de hersenactiviteit kan worden gemeten. Het apparaat wordt nu met het spin-off bedrijf TrianecT doorontwikkeld om op de markt te brengen. Onlangs zijn twee externe financiers ingestapt voor 1,35 miljoen euro.
Meer informatie: trianect.com
2 Menselijke zenuwcellen om nieuwe medicijnen te testen
De ontwikkeling van medicijnen voor hersenaandoeningen kost vaak jaren. Neurospector versnelt dit proces met innovatieve humane ziektemodellen. Claudia Persoon, onderzoeker en hoofd van Neurospector: “Ongeveer vijftien jaar geleden is de techniek ontwikkeld om zenuwcellen te kweken uit stamcellen van patiënten met neurologische aandoeningen. Deze cellen representeren de ziekte zo goed dat je er medicijnen op kunt testen, zonder dat je proefdieren nodig hebt. We hebben al negen medicijnen getest met deze methode.”
Neurospector richt zich op neurologische, psychiatrische en neurodegeneratieve aandoeningen. “Onze missie is om de ontwikkeling van nieuwe behandelingen te versnellen”, zegt Persoon, “en zo de kwaliteit van leven van miljoenen mensen wereldwijd te verbeteren.”
Meer informatie: neurospector.com
3 Spreekuur vrouwspecifieke klachten
Meer aandacht voor vrouwspecifieke klachten van medewerksters kan bijdragen aan meer vitaliteit en minder verzuim. In Amsterdam UMC leidde deze gedachte tot het spreekuur Vrouwspecifieke aandoeningen, een initiatief van gynaecoloog en hoogleraar Judith Huirne. Zij zet zich op allerlei manieren in voor de verbetering van de gezondheid van vrouwen.
Het spreekuur voorziet in een grote behoefte, vertelt gynaecoloog Felicia Yarde. “De eerste zes maanden kregen we al zo’n 500 aanmeldingen. Het spreekuur is laagdrempelig en kost niets.” Het spreekuur draagt bij aan het doorbreken van het taboe; vrouwen voelen zich gehoord en durven nu wél de stap naar de arts te zetten.
Klik hier voor een video over het spreekuur.
Foto: Lars de Nijs
Valorisatie Awards: and the winner is…
Bekijk hier de video van het Henna
Playfair project op het Kwaku Festival.
n de Bijlmer is het percentage vroeggeboorten bovengemiddeld: 9 procent tegenover 4 tot 5 procent in Amsterdam-Zuid, hemelsbreed slechts een paar kilometer verderop. “De impact van een vroeggeboorte op het gezin, op de financiën, op de sociale situatie en op alles wat daarna volgt is enorm”, vertelt Lucienne Read, klinisch verloskundige op locatie AMC. “De kans op complicaties tijdens en na de bevalling is groter en prematuur geboren kinderen krijgen later vaker problemen met hun gezondheid en ontwikkeling. Helaas treft het vaak mensen die al in een kwetsbare situatie zitten.” Daar had Henna Playfair, verloskundige met een jarenlange praktijk in de Bijlmer, al oog voor. Samen met gynaecoloog en hoogleraar Verloskunde Martijn Oudijk van Amsterdam UMC begon zij het project ‘Preventie vroeggeboorte Amsterdam Zuidoost’. Na het overlijden van Henna Playfair in 2023 hebben Oudijk en Read het project voortgezet en omgedoopt tot het Henna Playfair project.
“Wij geven zwangere vrouwen in de Bijlmer gratis voedingssupplementen”, vertelt Read. “Die supplementen, zoals omega-3 visolie, beperken het risico op vroeggeboorte. We verstrekken ook gratis multivitaminen, geven adviezen voor een gezonde leefstijl en bieden de mogelijkheid gratis te sporten bij OWN Ladies Gym. Op deze manier hopen wij het aantal vroeggeboorten te reduceren.”
De sportschool is een groot succes en heeft volle klassen, vertelt Read. “Er zijn zoveel vrouwen die meedoen met dit project, daar ben ik supertrots op! Ik ga een paar keer in de week meesporten en met deze vrouwen in gesprek. Je ziet nu dat vrouwen na de bevalling ook meer gaan sporten. Dat én de informatie die ze krijgen, dat is bij elkaar zo goed voor de gezondheidsbevordering.”
Eigen wijk
Het project loopt nu anderhalf jaar. Onderzoek in andere landen wijst op een positief effect van het geven van omega-3 en multivitaminen. Hier is het nog net te vroeg om de resultaten te kunnen evalueren. Daarvoor moet het project minstens drie jaar duren. “We zijn hard op zoek naar subsidies, want helaas is de grootste financier gestopt. Dus we zijn in gesprek met de gemeente, we zoeken samenwerking met verloskundigenpraktijken en we schrijven bedrijven in Zuidoost aan, want het is maatschappelijk gezien echt een belangrijk project.”
Deze zomer stonden Read en haar collega’s van de afdeling Gynaecologie en verloskunde op het Kwaku Festival. “Het is belangrijk dat bij de mensen in de wijk het bewustzijn toeneemt dat je een grotere kans hebt op een vroeggeboorte als je in Amsterdam Zuidoost woont. Die vroeggeboorten willen wij voorkomen. Daarom zijn we de straat opgegaan. Zo kunnen wij vanuit Amsterdam UMC de mensen in onze eigen wijk helpen.” •
Lucienne Read
Amsterdam UMC speelt als academisch centrum een internationale rol. Tegelijk is het ook een ziekenhuis dat zorgt voor zijn naaste buren. Bijvoorbeeld in Amsterdam Zuidoost, met het Henna Playfair project.
Preventie van vroeggeboorte
in Amsterdam Zuidoost
Op verschillende manieren creëert Amsterdam UMC, als toonaangevende kennisinstelling, maatschappelijke meerwaarde. In een eerder interview in JANUS (2024-04) vertellen hoogleraren Arjen Brussaard en Tessa Roseboom over deze wettelijke opdracht en hoe zij die vanuit de Amsterdam Valorisation Board vormgeven. Teams van business developers, impact developers, juristen en financieel deskundigen ondersteunen onderzoekers en clinici van de verschillende onderzoeksinstituten van Amsterdam UMC op de route van vinding naar samenleving.
iane Schöller is impact developer. Sinds ruim twee jaar ondersteunt ze de onderzoekers van Amsterdam Public Health (APH) om met kennis en vindingen maatschappelijke impact te maken. “Twee jaar is nog maar kort”, vertelt ze, “want innovaties van idee tot uitvoering brengen kost vaak jaren, zeker in de zorg. Maar er zijn veel zaken waar we echt een bijdrage aan kunnen leveren en waar we waarde aan kunnen toevoegen.” Bijvoorbeeld in de samenwerking van de afdeling Public & Occupational Health met een van de grootste arbodiensten van Nederland. “Die arbodienst heeft een enorme hoeveelheid data en kennis over de praktijk, wij hebben de wetenschappelijke kennis”, vertelt Schöller. “Samen zetten we nu onderzoeken op aan de hand van vragen uit de praktijk, in een academische werkplaats. Een van die vragen is bijvoorbeeld hoe verzuimbegeleiding het beste kan worden ingezet, met welke timing en door welke professional.”
Voor de samenwerking met deze arbodienst boog ze zich over de zakelijke afspraken. Ze stelde een convenant op met een omschrijving van taken en verantwoordelijkheden van beide partijen, en afspraken over de governancestructuur, intellectueel eigendom en financiën.
Vanaf de start
Om haar werk als impact developer zo goed mogelijk te kunnen doen, is ze het liefst al vanaf de startfase betrokken bij de ontwikkeling van ideeën. “Dan kan ik in een vroeg stadium meedenken over de waarde van de kennis en over welke stakeholders je kunt betrekken, en gaan praten met partijen die eventueel geïnteresseerd kunnen zijn.”
Die benadering lijkt succesvol, want in de relatief korte tijd dat Schöller als impact developer aan APH is verbonden, hebben al rond de 130 onderzoekers hun weg naar haar weten te vinden. Die komen uit uiteenlopende disciplines: sociale geneeskunde, huisartsgeneeskunde, psychiatrie, medische psychologie. “Ik werk aan projecten met verschillende onderwerpen. Dat gaat van mentale gezondheid tot interventies voor kinderen met obesitas, en er zijn ook academische werkplaatsen bij op het gebied van arbeidsgeneeskunde.”
Marktonderzoek
Zo heeft de afdeling Huisartsgeneeskunde een methode ontwikkeld om vanuit data in huisartsinformatiesystemen praktijken met elkaar te vergelijken, een zogenaamde ‘spiegelaarsmethodiek’. “Daarmee kun je zien hoe de ene praktijk ten opzichte van de andere praktijk bepaalde behandelingen toepast”, zegt Schöller. De vraag aan haar was hoe dat verder gefinancierd kon worden. Samen met een projectmanager deed zij marktonderzoek om duidelijker te krijgen wat de toegevoegde waarde was van de methode voor de huisartsen en om de financieringsmogelijkheden te verkennen. “Gebleken is dat je met deze methodiek je eigen professioneel handelen kunt vergelijken en bespreken met collega-huisartsen. Dat levert inzichten op die tot gedragsverandering kunnen leiden en de kwaliteit van zorg kunnen verbeteren. De financiering voor de komende drie jaar is geregeld, dat is een mooi resultaat. We hebben gekeken of we kunnen opschalen naar andere regio’s, maar op dit moment hebben we onze handen vol aan de implementatie in de regio.”
