Onderzoek
Effectiever voorspellen met AI
Bij veel patiënten met acute myeloïde leukemie (AML) keert de ziekte na succesvolle behandeling helaas terug. Tot nu toe worden achtergebleven leukemiecellen opgespoord met de zogenaamde flow cytometrie. Deze methode is zeer effectief, maar de analyse is tijdrovend en vereist veel expertise. Onderzoekers Tim Mocking en Costa Bachas van Amsterdam UMC Cancer Center Amsterdam onderzochten of een deel van de klinische analyses in de hematologie geautomatiseerd kan worden met een door hen ontwikkeld AI-algoritme. Dat blijkt inderdaad effectiever. De analyse kan worden uitgevoerd in slechts 3 seconden. Het algoritme voorspelt net zo goed of de ziekte terugkomt als de traditionele handmatige methode. Bovendien geeft AI-analyse, in tegenstelling tot handmatige analyse, altijd een eenduidig resultaat. De resultaten zijn gepubliceerd in het toonaangevende wetenschappelijke blad Nature Leukemia.
Foto: Shutterstock
Quote
‘Vaak wordt gedacht dat onbedoelde zwangerschap vooral jonge meiden in kwetsbare omstandigheden treft. Maar dat is niet waar’
“Het gaat veelal om mensen die wat ouder zijn, en al een partner en kinderen hebben. Het kan eigenlijk iedereen overkomen”, zegt Jenneke van Ditzhuijzen. Zij leidde namens Amsterdam UMC het onderzoek in opdracht van ZonMw naar factoren die bijdragen aan onbedoeld zwanger worden, en naar ervaringen met de zorg en ondersteuning bij een onbedoelde zwangerschap.
“Vrouwen stoppen vaak met hormonale anticonceptie door eigen negatieve ervaringen. Wat mensen om zich heen horen of lezen over hormonen, bevestigt wat ze zelf ervaren”, aldus van Ditzhuijzen. Maar in de spreekkamer krijgen zij te horen dat er veel misinformatie is over hormonen, en dat is geen handige eerste insteek voor het gesprek. “Mensen voelen zich dan niet altijd serieus genomen door zorgverleners, en dan kunnen ze zelf op zoek gaan, of de keuze voor een andere methode uitstellen.” In een periode van anticonceptietwijfel praten partners er ook niet altijd over met elkaar.
Het onderzoek laat zien dat mensen bij een onbedoelde zwangerschap vooral behoefte hebben aan een open, oordeelvrije houding van zorgverleners. Respondenten die deze houding van zorgverleners ervaarden, kijken het vaakst positief terug op de zorg. Ook de maatschappelijke beeldvorming speelt een rol. “We roepen op om stigmatisering van onbedoelde zwangerschap actief tegen te gaan, door een realistischer beeld uit te dragen en het minder te problematiseren”, zegt mede-onderzoeker Wieke Beumer. Van Ditzhuijzen: “Er moet ruimte zijn voor persoonlijke voorkeuren en voor eigen perspectieven bij het maken van passende keuzes bij een onbedoelde zwangerschap, voor zowel vrouwen als mannen. Dat geldt net zo goed bij anticonceptie. En dat begint met luisteren.”
Het onderzoek is uitgevoerd door Amsterdam UMC, Rutgers, Fiom, UMC Groningen en de Universiteit Utrecht. Het rapport ‘Het begint met luisteren’ is te raadplegen op de website van het ZonMw-programma Onbedoelde zwangerschap en kwetsbaar (jong) ouderschap.
Cijfer
9
Onderzoekers van Amsterdam UMC pleiten ervoor om voortaan het HPV9-vaccin in te zetten in het vaccinatieprogramma. Nu kunnen meisjes en jongens een vaccin krijgen dat zich richt op de 2 meest kankerverwekkende varianten van het virus die 6 typen kanker kunnen veroorzaken, met name baarmoederhalskanker en kanker aan de mond- en keelholte. Het nieuwe HPV9-vaccin beschermt tegen 9 virusvarianten, die naast kanker ook wratten aan de geslachtsdelen en in de luchtwegen kunnen veroorzaken. Dit nieuwe vaccin is weliswaar duurder, maar de onderzoekers berekenden dat die investering zich later weer uitbetaalt: het bespaart onnodig leed én behandel- en screeningskosten. Die berekening is gebaseerd op modellen, waarin is gekeken naar verschillende aannames zoals opkomstpercentages voor HPV-vaccinatie, duur en breedte van de vaccin-
bescherming en mogelijke prijsverschillen tussen vaccins. Het is daarom wel belangrijk om de effectiviteit van de HPV-vaccins over een langere periode te blijven monitoren, benadrukken de onderzoekers. De studie is uitgevoerd met financiering van ZonMw en gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift BMC Medicine.
Studie
CAR-T-celtherapie bij ernstige auto-immuunziekten
Amsterdam UMC en het LUMC gaan een klinische studie uitvoeren naar de werking, veiligheid, betaalbaarheid en beschikbaarheid van CAR-T-celtherapie voor patiënten met ernstige auto-immuunziekten. Beide centra passen al jaren succesvol CAR-T-celtherapie toe bij lymfklierkanker, leukemie en multipel myeloom en hebben ruime ervaring met de werking van deze therapie. Nu gaat het om onderzoek naar ziekten als systemische lupus erythematosus (SLE), systemische sclerose, myositis en myasthenia gravis.
Hoogleraar reumatologie Sander Tas, mede-aanvrager en onderzoeksleider bij Amsterdam UMC: “We verwachten dat deze innovatieve behandeling bij sommige patiënten zelfs tot genezing kan leiden en dat is uniek. Hiermee kunnen we een groot verschil maken voor patiënten met diverse auto-immuunziekten waaronder patiënten met ernstige spierziekten. Dankzij de multidisciplinaire samenwerking tussen de afdelingen hematologie, reumatologie en neurologie kunnen we deze hoogwaardige zorg aanbieden”. Het onderzoek zal zes jaar duren en wordt gefinancierd met een subsidie van 14,6 miljoen euro van Zorginstituut Nederland en ZonMw.
Meer weten? Kijk hier: €14,6 miljoen voor onderzoek naar CAR-T-celtherapie voor ernstige auto-immuunziekten | Amsterdam UMC
Arjen Pelgröm in gesprek met leerlingen. Foto: Longfonds
Preventie
Jong geleerd, oud (niet) gedaan
Veel kinderen hebben vragen over roken en vapen. Vrijwilligers van de afdeling Longgeneeskunde en van het Emma Kinderziekenhuis gaven een serie gastlessen in groepen 7 en 8 van basisschool De Biënkorf in Amsterdam-Noord, waar onder meer die vragen aan de orde kwamen. De leerlingen kregen ook uitleg over hoe de longen werken. Onderzoeker Arjen Pelgröm: “Met een fles, ballonnen en rietjes knutselen ze een model in elkaar dat de werking van de longen simuleert. Daarmee kunnen ze ook thuis laten zien wat ze geleerd hebben.” Het scholenproject maakt deel uit van een wereldwijde campagne Healthy Lungs for Life (HLFL) om mensen bewust te maken van het belang van longgezondheid. Kinderen zijn een belangrijke doelgroep.
Amsterdam UMC-onderzoeker Susanne Vijverberg:
“De kinderen zijn enthousiast, nieuwsgierig en kritisch. En precies dát is wat we willen bereiken: jonge ambassadeurs voor gezonde longen én een schonere toekomst.”
Bekijk ook deze TikTok-video waarin arts-onderzoeker Erik Michels uitlegt waarom vapen zo schadelijk is.
Multiple Sclerose
Spreekuur voor patiënten met ‘smeulende MS’
Amsterdam UMC start een uniek spreekuur voor patiënten met ’smeulende MS’: mensen van alle leeftijden die langzame achteruitgang ervaren door de ziekte, ook zonder actieve ontstekingen in de hersenen. Ze krijgen behandeladvies op maat, vanuit een multidisciplinaire aanpak en met aandacht voor kwaliteit van leven, veiligheid en passende behandelingen.
Het initiatief is mede gebaseerd op onderzoek naar leeftijd en MS van onder andere neuroloog Eva Strijbis en radioloog Frederik Barkhof. Het spreekuur volgt ook de aanbevelingen van de internationale werkgroep Ageing in MS, gericht op betere diagnostiek om MS te onderscheiden van ouderdomsziekten, op de ontwikkeling van betere biomarkers en meetinstrumenten die rekening houden met leeftijd, en op aangepaste behandelstrategieën voor jonge en oudere mensen met MS. Daarnaast benadrukt de werkgroep het belang van multidisciplinaire zorg en regelmatige evaluatie van behandelkeuzes om de zorg voor mensen met een progressieve vorm van MS te optimaliseren.
Het artikel van Eva Strijbis, Frederik Barkhof en anderen is gepubliceerd in Nature Reviews Neurology.
Preventie
Jong geleerd, oud (niet) gedaan
Veel kinderen hebben vragen over roken en vapen. Vrijwilligers van de afdeling Longgeneeskunde en van het Emma Kinderziekenhuis gaven een serie gastlessen in groepen 7 en 8 van basisschool De Biënkorf in Amsterdam-Noord, waar onder meer die vragen aan de orde kwamen. De leerlingen kregen ook uitleg over hoe de longen werken. Onderzoeker Arjen Pelgröm: “Met een fles, ballonnen en rietjes knutselen ze een model in elkaar dat de werking van de longen simuleert. Daarmee kunnen ze ook thuis laten zien wat ze geleerd hebben.” Het scholenproject maakt deel uit van een wereldwijde campagne Healthy Lungs for Life (HLFL) om mensen bewust te maken van het belang van longgezondheid. Kinderen zijn een belangrijke doelgroep.
Amsterdam UMC-onderzoeker Susanne Vijverberg:
“De kinderen zijn enthousiast, nieuwsgierig en kritisch. En precies dát is wat we willen bereiken: jonge ambassadeurs voor gezonde longen én een schonere toekomst.”
Bekijk ook deze TikTok-video waarin arts-onderzoeker Erik Michels uitlegt waarom vapen zo schadelijk is.
Onderzoek
Effectiever voorspellen met AI
Bij veel patiënten met acute myeloïde leukemie (AML) keert de ziekte na succesvolle behandeling helaas terug. Tot nu toe worden achtergebleven leukemiecellen opgespoord met de zogenaamde flow cytometrie. Deze methode is zeer effectief, maar de analyse is tijdrovend en vereist veel expertise. Onderzoekers Tim Mocking en Costa Bachas van Amsterdam UMC Cancer Center Amsterdam onderzochten of een deel van de klinische analyses in de hematologie geautomatiseerd kan worden met een door hen ontwikkeld AI-algoritme. Dat blijkt inderdaad effectiever. De analyse kan worden uitgevoerd in slechts 3 seconden. Het algoritme voorspelt net zo goed of de ziekte terugkomt als de traditionele handmatige methode. Bovendien geeft AI-analyse, in tegenstelling tot handmatige analyse, altijd een eenduidig resultaat. De resultaten zijn gepubliceerd in het toonaangevende wetenschappelijke blad Nature Leukemia.
Foto: Shutterstock
Quote
‘Vaak wordt gedacht dat onbedoelde zwangerschap vooral jonge meiden in kwetsbare omstandigheden treft. Maar dat is niet waar’
“Het gaat veelal om mensen die wat ouder zijn, en al een partner en kinderen hebben. Het kan eigenlijk iedereen overkomen”, zegt Jenneke van Ditzhuijzen. Zij leidde namens Amsterdam UMC het onderzoek in opdracht van ZonMw naar factoren die bijdragen aan onbedoeld zwanger worden, en naar ervaringen met de zorg en ondersteuning bij een onbedoelde zwangerschap.
“Vrouwen stoppen vaak met hormonale anticonceptie door eigen negatieve ervaringen. Wat mensen om zich heen horen of lezen over hormonen, bevestigt wat ze zelf ervaren”, aldus van Ditzhuijzen. Maar in de spreekkamer krijgen zij te horen dat er veel misinformatie is over hormonen, en dat is geen handige eerste insteek voor het gesprek. “Mensen voelen zich dan niet altijd serieus genomen door zorgverleners, en dan kunnen ze zelf op zoek gaan, of de keuze voor een andere methode uitstellen.” In een periode van anticonceptietwijfel praten partners er ook niet altijd over met elkaar.
Het onderzoek laat zien dat mensen bij een onbedoelde zwangerschap vooral behoefte hebben aan een open, oordeelvrije houding van zorgverleners. Respondenten die deze houding van zorgverleners ervaarden, kijken het vaakst positief terug op de zorg. Ook de maatschappelijke beeldvorming speelt een rol. “We roepen op om stigmatisering van onbedoelde zwangerschap actief tegen te gaan, door een realistischer beeld uit te dragen en het minder te problematiseren”, zegt mede-onderzoeker Wieke Beumer. Van Ditzhuijzen: “Er moet ruimte zijn voor persoonlijke voorkeuren en voor eigen perspectieven bij het maken van passende keuzes bij een onbedoelde zwangerschap, voor zowel vrouwen als mannen. Dat geldt net zo goed bij anticonceptie. En dat begint met luisteren.”
Het onderzoek is uitgevoerd door Amsterdam UMC, Rutgers, Fiom, UMC Groningen en de Universiteit Utrecht. Het rapport ‘Het begint met luisteren’ is te raadplegen op de website van het ZonMw-programma Onbedoelde zwangerschap en kwetsbaar (jong) ouderschap.
foto: Shutterstock
Cijfer
9
Onderzoekers van Amsterdam UMC pleiten ervoor om voortaan het HPV9-vaccin in te zetten in het vaccinatieprogramma. Nu kunnen meisjes en jongens een vaccin krijgen dat zich richt op de 2 meest kankerverwekkende varianten van het virus die 6 typen kanker kunnen veroorzaken, met name baarmoederhalskanker en kanker aan de mond- en keelholte. Het nieuwe HPV9-vaccin beschermt tegen 9 virusvarianten, die naast kanker ook wratten aan de geslachtsdelen en in de luchtwegen kunnen veroorzaken. Dit nieuwe vaccin is weliswaar duurder, maar de onderzoekers berekenden dat die investering zich later weer uitbetaalt: het bespaart onnodig leed én behandel- en screeningskosten. Die berekening is gebaseerd op modellen, waarin is gekeken naar verschillende aannames zoals opkomstpercentages voor HPV-vaccinatie, duur en breedte van de vaccin-
bescherming en mogelijke prijsverschillen tussen vaccins. Het is daarom wel belangrijk om de effectiviteit van de HPV-vaccins over een langere periode te blijven monitoren, benadrukken de onderzoekers. De studie is uitgevoerd met financiering van ZonMw en gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift BMC Medicine.
Studie
CAR-T-celtherapie bij ernstige auto-immuunziekten
Amsterdam UMC en het LUMC gaan een klinische studie uitvoeren naar de werking, veiligheid, betaalbaarheid en beschikbaarheid van CAR-T-celtherapie voor patiënten met ernstige auto-immuunziekten. Beide centra passen al jaren succesvol CAR-T-celtherapie toe bij lymfklierkanker, leukemie en multipel myeloom en hebben ruime ervaring met de werking van deze therapie. Nu gaat het om onderzoek naar ziekten als systemische lupus erythematosus (SLE), systemische sclerose, myositis en myasthenia gravis.
Hoogleraar reumatologie Sander Tas, mede-aanvrager en onderzoeksleider bij Amsterdam UMC: “We verwachten dat deze innovatieve behandeling bij sommige patiënten zelfs tot genezing kan leiden en dat is uniek. Hiermee kunnen we een groot verschil maken voor patiënten met diverse auto-immuunziekten waaronder patiënten met ernstige spierziekten. Dankzij de multidisciplinaire samenwerking tussen de afdelingen hematologie, reumatologie en neurologie kunnen we deze hoogwaardige zorg aanbieden”. Het onderzoek zal zes jaar duren en wordt gefinancierd met een subsidie van 14,6 miljoen euro van Zorginstituut Nederland en ZonMw.
Meer weten? Kijk hier: €14,6 miljoen voor onderzoek naar CAR-T-celtherapie voor ernstige auto-immuunziekten | Amsterdam UMC
Arjen Pelgröm in gesprek met leerlingen. Foto: Longfonds
Multiple Sclerose
Spreekuur voor patiënten met ‘smeulende MS’
Amsterdam UMC start een uniek spreekuur voor patiënten met ’smeulende MS’: mensen van alle leeftijden die langzame achteruitgang ervaren door de ziekte, ook zonder actieve ontstekingen in de hersenen. Ze krijgen behandeladvies op maat, vanuit een multidisciplinaire aanpak en met aandacht voor kwaliteit van leven, veiligheid en passende behandelingen.
Het initiatief is mede gebaseerd op onderzoek naar leeftijd en MS van onder andere neuroloog Eva Strijbis en radioloog Frederik Barkhof. Het spreekuur volgt ook de aanbevelingen van de internationale werkgroep Ageing in MS, gericht op betere diagnostiek om MS te onderscheiden van ouderdomsziekten, op de ontwikkeling van betere biomarkers en meetinstrumenten die rekening houden met leeftijd, en op aangepaste behandelstrategieën voor jonge en oudere mensen met MS. Daarnaast benadrukt de werkgroep het belang van multidisciplinaire zorg en regelmatige evaluatie van behandelkeuzes om de zorg voor mensen met een progressieve vorm van MS te optimaliseren.
Het artikel van Eva Strijbis, Frederik Barkhof en anderen is gepubliceerd in Nature Reviews Neurology.
